امروزه بیشتر آهنگسازان و تنظیم کنندگان آثار موسیقی برای نگارش یا تنظیم آثار خود به جای استفاده از روشهای قدیمی به سراغ رایانه آمدهاند. نرمافزارهای زیادی وجود دارد که خالقان آثار موسیقی میتوانند به کمک آنها یک اثر موسیقایی را، از نت نویسی گرفته تا ویرایش و از تنظیم سازها گرفته تا ضبط صدا به طور کامل ایجاد کنند. موسیقیدانان نابینا حتما نام نرمافزارهایی همچون sonar, q-base و logic را شنیدهاند. اینها نرمافزارهایی هستند که این روزها در تمامی استودیوهای ضبط موسیقی استفاده میشوند. به دلیل نوع طراحی به کار رفته در این نرمافزارها موسیقیدانان نابینا عموماً قادر به استفاده از بیشتر این نرمافزارها نیستند. حال بد نیست نگاهی داشته باشیم به امکاناتی که نابینایان برای خلق موسیقی با رایانه در اختیار دارند.
برای مخاطب بینای خود نت بنویسید!
یکی از مشکلاتی که نابینایان همواره به دنبال راه حلی برای آن بودهاند نوشتن نت برای مخاطب بینایشان است. هنرآموز نابینا ممکن است بخواهد برای شاگرد بینایش نت بنویسد. هنرجوی نابینا باید تمرینات خود را به صورت مکتوب به آموزگارانش ارائه کند. شاید آهنگساز نابینایی بخواهد قطعهای را که ساخته در قالب یک پارتیتور در اختیار عدهای نوازنده قرار دهد تا برایش اجرا کنند. نرمافزاری وجود دارد که همه دانشجویان و آموزگاران موسیقی با آن آشنا هستند. این نرمافزار که Sibelius نام دارد تمامی ابزارها و امکانات لازم برای نت نویسی را در اختیار موسیقیدانان قرار میدهد.
با امکاناتی که در این نرمافزار تعبیه شده میتوان برای همهی سازها؛ از زهی تا بادی و کوبهای نت نوشت. همچنین این نرمافزار قادر است نتهایی را که آهنگساز مینویسد با صدای دلخواه او برایش اجرا کند. به علاوه آهنگساز قادر خواهد بود آن چه را که نوشته است بر روی کاغذ چاپ کرده و در اختیار دیگران قرار دهد. کاربران نابینا میتوانند به دو شیوه از امکانات Sibelius استفاده کنند. در شیوه اول کاربر نابینا باید رایانهی خود را به یک دستگاه میدی کیبرد مجهز کرده و آن را به عنوان input device به Sibelius بشناساند تا بتواند هر آن چه را که بر روی کلاویههای میدی کیبرد نواخته میشود به صورت الکترونیک و در فضای Sibelius در اختیار داشته باشد. در روش دوم کاربر نیازی به ابزارهای جانبی ندارد. طراحان این نرمافزار، آن را به شکلی ارائه کرده اند که کاربران میتوانند با استفاده از صفحه کلید به تمامی امکاناتش دسترسی داشته باشند. لذا کاربر نابینا میتواند با فراگیری کلیدهای ترکیبی به کار رفته در این نرمافزار به راحتی اقدام به نوشتن نت نماید.
هماکنون جدیدترین ویرایشهای این نرمافزار در بازار ایران موجود است و موسیقیدانان نابینا هم میتوانند مثل سایر موسیقیدانان آن را تهیه کرده و بر روی رایانههای خود نصب کنند. Sebelius جزو نرمافزارهای score-editor یا ویرایشگر نت طبقه بندی میشود که بیشتر استفاده کنندگان آن کسانی هستند که موسیقی را به صورت آکادمیک دنبال میکنند. در آینده به معرفی نرمافزارهایی خواهیم پرداخت که بتواند راهگشای نابینایانی باشد که در عرصههایی غیر از موسیقی کلاسیک ایرانی یا غربی فعالیت میکنند.